Dit prachtig uitgevoerde planetarium – dat wordt bewaard in Museum Martena in Franeker – is gemaakt voor de rijken der aarde, die gasten wil vermaken met een demonstratie van ons zonnestelsel. Een ‘orrery’ wordt het genoemd, naar de graaf van Orrery, die de eerste was die zo’n wonderlijk instrument in zijn bezit had. Het is in dan ook in Engeland gemaakt en in Nederland in een mooie eiken kast met kleine raampjes gezet. Als je een raampje opendoet, kun je aan een zwengel draaien en uitleg geven.
Een orrery laat de planeten zien en de baan die deze draaien rondom de zon. De zon draait zelf ook om zijn as. In de achttiende eeuw is het heel gewoon tijdens bezoekjes gezelligheid te vermengen met wetenschap. Dit planetarium komt uit het bezit van prinses Anna van Hannover. Haar zoon, stadhouder Willem V, geeft het instrument in 1785 cadeau aan de jarige Franeker universiteit.
