Duizenden jonge evacués werden in de oorlog opgevangen in Fryslân. Ze gingen meestal weer terug. Zo niet Rotterdamse Greetje Huksloot (1934-2021). Ze bleef in Ureterp en werd Friezin. Van de zeven kinderen die ze samen met haar man Fokke Broers zou grootbrengen, is Fryslân-hoofdredacteur Herman Broers de zesde. Tresoar brengt de expositie ‘Twadde Thús’ over jonge oorlogsevacueetjes in Fryslân, Broers reconstrueerde de oorlogsjaren van zijn mem als een van hen.

Jacob Schut (1903-1957) was NSB-burgemeester in Sneek. De vrijzinnig hervormd predikant, dominee geweest in het Drentse Zweeloo en Schingen (bij Dronrijp), kreeg van de Snekers de bijnaam ‘de Sjoet van Schingen’. Henk Tijssen schrijft over de burgemeestersjaren van deze nazi-predikant.

Gosse Willems Beerda (1905-1965) stuurde in 1958 een brief ‘Aan het Ministerie van Buitenlandse Zaken, afd. Vorderingen Duitse Rijk te ’s Gravenhage’. Over zijn ‘houthandel en ijzerwaren en bouwmaterialen’. Het onderwerp was ‘Schuldvorderingen Duitse Rijk’. Hij kreeg een keurige, maar afwijzende getypte reactie terug. Achter deze twee korte briefjes gaat een hele geschiedenis schuil van persoonlijke en internationale machtspolitieke ontwikkelingen.

Materieel erfgoed in het geding roept tegenwoordig heftige emoties op. Of het nu gaat om verkoop, teruggave of diefstal, zoals onlangs uit het Drents Museum. Vroeger werd het gewoon verpatst. Zo verdween veel Fries erfgoed uit de provincie, totdat in de negentiende eeuw bezwaren rezen, zoals in 1896 bij voorgenomen verkoop van de Franeker Globebeker uit 1607. De burgemeester greep in.